Hoe snel kunnen we nieuwe regeringen hebben? "De grote kwestie wordt een akkoord over de inhoud vinden" (2024)

Met de MR en Les Engagés is centrumrechts aan zet in Wallonië, maar in Vlaanderen en op federaal vlak ligt het iets ingewikkelder. "Sociaal-economisch zit je met Vooruit", zegt politicoloog Bart Maddens (KU Leuven) in De Ochtend. "Dit is ideologisch een minder hom*ogene coalitie dan in 2014, met de Zweedse regering (van liberalen, christendemocraten en N-VA, red.)."

Compromissen sluiten wordt wellicht de boodschap. "De vraag is wie het meeste toegevingen gaat doen", zegt Audrey Vandeleene. "De grootste partij in ruil voor de post van premier? Of een kleinere partij om erbij te horen?"

Zoals bekend wil de N-VA stevig besparen om de begroting weer op orde te krijgen: tegen 2029 11,8 miljard in de sociale zekerheid. Zo wil de partij de werkloosheidsuitkeringen beperken in tijd en een aantal indexsprongen opleggen aan wie een uitkering of een leefloon krijgt.

Een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd kan voor CD&V, maar indexsprongen voor wie een uitkering of een leefloon krijgt, is een brug te ver voor de christendemocraten. Vooruit zal voor beide voorstellen wellicht op de rem gaan staan.

Socialisten en christendemocraten willen duidelijk ook meer investeren in de zorg. Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere zegt ronduit dat ze centrumrechts niet wil depanneren om een "asociale besparingsregering" te vormen.

Van gratis schoolmaaltijden maakt Vooruit een breekpunt. Voor de N-VA is dat te duur. "Het breekpunt zal gebroken moeten worden, want het is belachelijk", zei voorzitter Bart De Wever vorige week. Gratis schoolmaaltijden voor kansarme kinderen kunnen voor hem wél. Daar zullen N-VA en Vooruit elkaar wellicht wel kunnen vinden.

Hoe dan ook: Vooruit en CD&V huiveren voor een al te kille besparingspolitiek. "Vooruit zal het beleid naar links willen trekken en zit als enige linkse partij in een oncomfortabele positie", zegt Bart Maddens. "Alles hangt af van de inhoudelijke gesprekken", liet minister Caroline Gennez (Vooruit) gisteren optekenen in Terzake. "We zullen ons vel duur verkopen, maar op een constructieve manier."

Bekijk: Caroline Gennez legt uit hoe Vooruit wil onderhandelen.

Het moet gezegd: de tijd dat de Franstaligen 'demandeur de rien' waren, ligt achter ons. Zowel MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez als Maxime Prévot van Les Engagés zeggen best bereid te zijn om over een staatshervorming praten. Praten is één ding, een akkoord bereiken is iets heel anders.

"De staatshervorming is eigenlijk het grootste probleem", denkt Audrey Vandeleene. "Zo wil de MR bepaalde bevoegdheden herfederaliseren en is Les Engagés een koele minnaar van nog meer bevoegdheden voor de regio's. Ik kan mij ook voorstellen dat Bouchez het niet meer zo nodig vindt om nog meer bevoegdheden te regionaliseren nu Wallonië een rechtser bestuur krijgt."

Dat laatste valt wellicht moeilijk te rijmen met de richting die de N-VA uit wil. Volgens Bart Maddens is die partij gefrustreerd omdat ze tot nu toe weinig of niets heeft kunnen binnenhalen op het vlak van staatshervorming. "Dat zal het grote probleem zijn voor de N-VA: wat zijn de garanties dat wat ze in het regeerakkoord krijgen rond een staatshervorming ook effectief wordt gerealiseerd door een regering zonder bijzondere meerderheid."

"Dat wat mogelijk is, staat eigenlijk al in het regeerakkoord van de Vivaldi-regering", aldus Maddens. Hij heeft het over bicefale bevoegdheden (de bevoegdheid blijft federaal, maar het beleid wordt gevoerd door ministers op maat van de deelstaat waartoe ze behoren, red.), de splitsing van de gezondheidszorg, het uitwerken van teksten en die indienen bij de Raad van State en daarvoor een tweederdemeerderheid in het parlement zoeken. "Daar is natuurlijk niets van huis gekomen."

Het is nog maar de vraag of de voorstellen uit het Vivaldi-akkoord zullen volstaan voor Bart De Wever. "Voor de N-VA zijn het economische en het communautaire een beetje als communicerende vaten", zegt Maddens. "Als het economische rechts genoeg kan worden, kan het misschien wat minder zijn op communautair vlak. Of omgekeerd."

Nochtans heeft Bart De Wever klaar en duidelijk de ambitie uitgesproken dat hij premier wil worden. Of hij dat inderdaad ook zal worden, is nog verre van zeker. "Vergeet niet dat de reputatie van de N-VA en van Bart De Wever niet goed is aan Franstalige kant. Maxime Prévot heeft dat ook al aangegeven. Al kan het zijn dat Prévot zijn bezwaren laat vallen als zijn partij op een ander vlak beter wordt bedeeld in de regering."

Als je met al die dingen rekening houdt, lijkt een federaal minikabinet - zoals Bart De Wever heeft voorgesteld - weinig waarschijnlijk. "Wat is dat eigenlijk, een minikabinet?", vroeg minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) zich af in Terzake. "Je kan geen begroting op orde krijgen met een minikabinet. Elke bevoegdheid heeft een impact op de begroting."

Bekijk: Annelies Verlinden is geen fan van een minikabinet.